Het angstcentrum van je hersenen, de amygdala, kan door chronische stress overactief worden. Hierdoor zie je steeds meer situaties als een dreiging waardoor je weer gestresst wordt. Zo kom je onbewust in een vicieuze cirkel terecht. Wanneer je amygdala overactief is, merk je dat aan je gedrag en je gevoel, bijvoorbeeld door prikkelbaarheid en het eerder/heftiger ervaren van emoties. Je kunt een uit balans geraakte amygdala zien als een inbraakalarm dat verkeerd staat afgesteld: het gaat steeds af, omdat het overal inbrekers ziet. Gelukkig kun je dit systeem herstellen en weer innerlijke rust creëren.
Wat is de amygdala
De amygdala is een amandelvormige deel dat ligt in het limbische systeem van de hersenen. Het speelt een belangrijke rol bij het vormen en opslaan van herinneringen aan emotionele gebeurtenissen. Wanneer je emoties ervaart tijdens een bepaalde situatie, dan slaat je amygdala deze op en hierdoor zul je deze emoties opnieuw voelen bij een toekomstige vergelijkbare situatie.
Stel, Peter staat dromerig langs de kant van de weg te staren en een auto die langsrijdt toetert opeens hard. Hij schrikt en de amygdala creëert een koppeling tussen dromerigheid en ontspanning met schrik en onzekerheid. Dit kan ertoe leiden dat hij erna moeilijker kan ontspannen, of zich minder overgeeft aan dromerigheid. Er is namelijk kortstondig een hersenverbinding gelegd tussen die emoties en schrik. Deze verbinding werkt ook andersom, bijvoorbeeld: Peter voelt zich een keer onzeker en wordt vervolgens wat meer schrikachtig.
De amygdala activeert stresshormonen
De amygdala kan ook angst waarnemen door bijvoorbeeld een boze buurman of bij het geven van een presentatie. De amygdala zendt dan een groot alarm naar alle hersendelen. De afgifte van stresshormonen worden direct op gang gebracht om een vecht- of vluchtreactie uit te lokken. Dit leidt tot o.a. een verhoogde hartslag, bloeddruk en spierspanning. Dit is heel nuttig in een levensbedreigende situatie, maar niet zo handig als dit veroorzaakt wordt door een conflict met een buurman. Zodra de amygdala is geactiveerd, is het heel moeilijk om je amygdala te kalmeren.
Het voortdurend geactiveerd zijn van de amygdala kan leiden tot chronische stress, wat op zijn beurt een scala aan gezondheidsproblemen kan veroorzaken, zoals: slaapstoornissen, angststoornissen, burn-out, spijsverteringsproblemen, depressies, paniekaanvallen en hartaandoeningen.
Uit onderzoek blijkt dat mensen met een hoog risico op een burn-out (bijvoorbeeld door veel beroepsmatige stress) een aanzienlijke grotere amygdala hebben dan gemiddeld. Ondanks het grotere volume van dit breingebied, verzwakken de verbindingen met andere hersendelen. Hierdoor wordt de amygdala steeds minder geremd en nemen angsten en andere negatieve emoties toe. Uiteindelijk resulteert dit onvermijdelijk in een burn-out.
Trauma zorgt voor een overactieve amygdala
De amygdalae heeft een impliciet geheugen, wat ook wel bekend is als lichaamsgeheugen of cel geheugen. Bij (jeugd) trauma’s kan dit systeem chronisch geactiveerd zijn. Je kunt je dan bijvoorbeeld overmatig gespannen voelen, maar je hebt vaak niet eens in de gaten dat iets je getriggerd heeft uit het verleden. De waarschuwingssignalen van de amygdala zorgen voor afgifte van stresshormonen die de vecht- of vluchtreactie in gang zetten. Normaal gesproken keert het lichaam weer terug naar de rust stand maar doordat het systeem is ontregeld door trauma, concludeert de amygdala vaak onjuist dat er gevaar is. Hierdoor blijft je lichaam stresshormonen aanmaken en dit heeft allerlei lichamelijk en mentale gevolgen.
Lichamelijke en mentale gevolgen van een overactieve amygdala
Overactivatie
Overactivatie zorgt voor een hoge mate van spanning en alertheid. Dit kan zorgen voor slapeloosheid, piekeren, een kort lontje, angst aanvallen, te hard werken, gevaar opzoeken - verslaving aan kicks en verslavingen op alle andere vlakken zoals alcohol, drugs, suiker, social media etc. Maar ook kun je last krijgen van spijsverteringsproblemen, hartkloppingen, een hoge bloeddruk, of migraine.
Onderactivatie
Onderactivatie zorgt juist voor een gebrek aan aanwezigheid en stimulatie. Dit kan zorgen voor een ongemotiveerd gevoel, een terugtrekkende beweging, gebrek aan verbinding met je lichaam, een gevoel van zinloosheid, verslaving, lusteloosheid en een gebrek aan focus. Fysiek kan zich dit onder andere uiten in extreme vermoeidheid (CVS), een lage hartslag en bloeddruk, spijsverteringsproblemen en een trage schildklier.
Het herprogammeren van de amygdala
Het is mogelijk om de amygdala te ‘her programmeren’ zodat je bijvoorbeeld niet meer in kind gevoelens en -reacties schiet. Het vergt bewuste aanwezigheid tijdens emotionele gebeurtenissen zodat de amygdala nieuwe informatie kan ontvangen en opslaan over wat ‘normaal’ is. Dat is een van de wijzen waarop de rol van de frontale hersenkwabben (het bewustzijnscentrum) sterker gemaakt kan worden. Je kunt dan zelf kiezen wat je wilt doen i.p.v. overweldigd te worden door oude patronen. Het ontladen van oude emotionele herinneringen helpt omgekeerd ook om de rol van de oude conditioneringen in de amygdalae te verminderen of zelfs te wissen.
Voel jij je vaak gestrest, geprikkeld, angstig of neerslachtig? Dan kan een overactieve amygdala hier dus de oorzaak van zijn. Wil jij leren wat je voor jezelf kunt doen om de amygdalae te ‘her programmeren’? Gelukkig zijn er verschillende manieren om dit hersengebied te kalmeren, door het duidelijk te maken dat er geen acuut gevaar dreigt.
Activiteiten om je alarmbel te kalmeren zijn:
Ademhalingsoefeningen
Mediteren en mindfulness
Wandelen in de natuur
Yoga
Voldoende slaap
Knuffelen (ook met je huisdier)
Brain foods
Bij rustige ademhalingsoefeningen, mediteren, wandelen in de natuur, yoga en knuffelen, stimuleer je met name je parasympatische zenuwstelsel. Het simuleren van dit zenuwstelsel is een effectieve manier om je amygdala te kalmeren.
Ook kun je met de juiste voedingsstoffen meer innerlijke rust creëren. Eet dagelijks minimaal 400 gram groenten, kiemen en bessen en zorg voor voldoende omega 3 vetzuren, magnesium, b-vitamines, vitamine C, D en K én pre- en probiotische voedingsstoffen om je darmen te ondersteunen. Je darmen zijn immers je tweede brein en daarmee grotendeels verantwoordelijk voor het verbeteren van je algehele gezondheid en humeur.
Heb jij al van alles geprobeerd, maar blijf je toch nog tegen dezelfde patronen en klachten aanlopen?
Een grote kans dat dit te maken heeft met onverwerkte trauma's en emoties. Eén van de methoden die ik vaak in mijn coachingspraktijk inzet is indentiteitsgerichte trauma therapie (IoPT). IoPT laat snel en zonder veel woorden zien wat de onbewuste oorzaak is van je gedrag en helpt om verborgen verbanden te gaan zien. Het helpt je erkennen en herkennen van die delen in jezelf die nog verbonden zijn met voor jou niet-gezonde verlangens met betrekking tot jouw systeem van herkomst. Ben je benieuwd naar deze methode? Via https://www.vitali-d.nl/iopt-opstelling kun je meer lezen over deze lichaamsgerichte therapie. Maar ook Breathwork (ademwerk) is een manier om opgeslagen trauma los te laten.
De kracht van ademhaling
Ademwerk nodigt je uit om te verbinden met diepere, onbewuste lagen van jezelf. Via een Breathwork sessie kom je direct tot de kern en kun je onderdrukte emoties, trauma’s, angsten, verlangens en belemmeringen loslaten. Ademhalen is dus niet alleen noodzakelijk, maar ook helend voor je lichaam én brein.
Wil jij alles leren over het belang van een goede ademhaling en hoe je met de ademhaling trauma’s kunt aanpakken? Ik nodig je graag uit voor een individuele Breathwork sessie in mijn praktijk in Eerbeek. Dit ligt in de omgeving Apeldoorn, Zutphen en Arnhem.
Ga voor meer informatie naar https://www.vitali-d.nl/individuele-breathwork-sessie
Van harte welkom!
Warme groet,
Vitali-D
Dorthe